اندازه گیری غلظت و خلوص محلول‌های مختلف، یک موضوع مهم و اساسی در بسیاری از فعالیت‌های آزمایشگاهی است. به خصوص اندازه گرفتن غلظت حل شونده‌هایی مثل ساکارز یا همان قند. بسیاری از رشته‌ها و صنایع، مانند شیمی، صنایع مواد غذایی و امثال آن همواره نیازمند تعیین درصد خلوص و مقدار شکر حل شده در مواد هستند. دستگاه اندازه گیری بریکس یکی از مواردی است که در این زمینه کاربردی است. دستگاه اندازه گیری بریکس یا همان رفراکتومتر از طریق اندازه گرفتن درجه بریکس کار می‌کند. اگر می‌خواهید درباره درجه بریکس، دستگاه اندازه گیری بریکس و کاربردهای آن اطلاعات به دست آورید، در ادامه با هلدینگ KTG همراه باشید.
درجه بریکس چیست؟
همان طور که می‌دانید، دستگاه اندازه گیری بریکس (رفراکتومتر) با اندازه گیری درجه بریکس غلظت ساکارز در محلول را مشخص می‌کند. اما بریکس چیست و برای چه استفاده می‌شود؟
مفهومی در علم شیمی به نام «انحلال پذیری» وجود دارد. در واقع، به حداکثر مقدار حل شونده‌ای که می‌توان در 100 گرم حلال (آب) حل کرد تا یک محلول سیر شده به دست آید، انحلال پذیری آن ماده گفته می‌شود. به طور مثال اگر انحلال پذیری نوعی نمک 30 باشد به این معناست که در هر 100 گرم آب می‌توان 30 گرم از آن نمک را در دمای مشخص حل کرد.
در سده نوزدهم، فردی به نام آدولف بریکس مفهوم جدیدی را که از انحلال پذیری ایده گرفته بود خلق کرد. بعدها به آن درجه بریکس گفته شد. درجه بریکس به مقدار گرم ساکارز حل شده در صد گرم محلول گفته می‌شود. مشخص است که مفهوم Brix برای ساکارز کاربرد دارد. به طور مثال، اگر درجه بریکس یک محلول 45 اعلام شود، این به آن معناست که در هر 100 گرم از آن محلول، 45 گرم ساکارز (قند) حل شده است. بدیهی است که مفهوم بریکس می‌تواند اندازه گیری‌ها را برای شیمی دان‌ها، به خصوص آزمایشگاه‌های صنایع غذایی ساده‌تر سازد.
دستگاه اندازه گیری بریکس چه دستگاهی است؟
درباره مفهوم بریکس (brix) صحبت کردیم. حال باید دستگاه اندازه گیری بریکس را نیز بررسی کنیم. به این دستگاه رفراکتومتر (Refractometer) گفته می‌شود. معادل فارسی آن، «شکست سنج» است.
رفراکتومتر با اندازه گرفتن مقدار شکست نور وارد شده به یک ماده، بر اساس قانون شکست عمومی اسنل می‌تواند مقدار ماده حل شونده را تعیین کند. با این کار، درجه بریکس آن مشخص خواهد شد. اما طرز دقیق کار آن چگونه است؟
می‌دانیم که با افزایش ناخالصی‌ها در یک نمونه محلول، شکست پرتوی ورودی نیز افزایش پیدا خواهد کرد. پس اگر بتوان این مقدار را اندازه گرفت، می‌توان مقدار حل شونده را تعیین کرد. دستگاه رفراکتومتر با وارد کردن پرتو به درون نمونه، آن را عبور می‌دهد. سپس پرتوی خروجی را بررسی و شکست آن نسبت به پرتوی اولیه را بررسی می‌کند. طبق اطلاعات از پیش تعیین شده، این شکست به درجه بریکس خاصی نسبت داده می‌شود.
دقت اندازه گیرنده بریکس چقدر است؟
معمولا رفراکتومتر به عنوان یک دستگاه اندازه گیری نسبتا دقیق شناخته می‌شود. دقت آن بالاست، ولی نه به اندازه برخی دستگاه‌ها مانند اسپکتروفتومتر.
در اصل، به این علت که دستگاه شکست سنج، خلوص و غلظت را با تابش پرتو و تحلیل پرتوی خروجی بررسی می‌کند، می‌تواند نارسایی‌هایی داشته باشد. مثلا اگر ناخالصی‌های دیگری در محلول وجود داشته باشد، ممکن است باعث انحراف بیشتر پرتو شود. این موضوع به اندازه چند درجه، بریکس را تغییر خواهد داد و باعث خطای اندازه گیری می‌شود.
با وجود این، باید تاکید کنیم که خطای این دستگاه قابل چشم پوشی است. به طور کلی، معمولا کاربرد این دستگاه در شرایطی است که خطای اندک اهمیت کمی دارد. پس به طور عمومی می‌توان این دستگاه را دقیق ارزیابی کرد.
فروش انواع بریکس سنج
کاربردهای این روش اندازه گیری
اندازه گیری غلظت به روش‌های مختلف، مسئله‌ای است که در بسیاری از آزمایشگاه‌های رشته‌های مختلف صورت می‌گیرد. به این دلیل که رشته‌های متعددی، همواره در حال کار با محلول‌ها و کلوئیدهای مختلف هستند.
صنایع و مواد غذایی، یکی از مهم‌ترین محل‌های استفاده از درجه بریکس هستند. اندازه گیری مقدار ساکارز موجود در نوشیدنی و غذا، امری است که به سادگی و با دقت قابل قبولی توسط دستگاه اندازه گیری بریکس انجام می‌شود.
متخصصان رشته‌های دیگر مانند داروسازی، زیست شناسی، پزشکی و امثال آن نیز به طور معمول از این شیوه اندازه گیری غلظت بهره می‌برند. برای مثال می‌توان اندازه گیری مقدار حل شونده در نمونه‌های مرتبط با پزشکی برای تعیین سلامت افراد را عنوان کرد.
درجه بریکس علاوه بر کاربردهای روزمره، در تحقیقات و پژوهش‌های گوناگون نیز موثر و کاربردی است. به علت مزایای آن، بسیاری از محققان این روش را برای اعمال خود استفاده می‌کنند.
مقایسه اندازه گیری بریکس و اسپکتروفتومتری
همان گونه که می‌دانید، علاوه بر اندازه گرفتن درجه بریکس، اندازه گیری غلظت مواد با روش اسپکتروفتومتری نیز یکی از روش‌های معمول در این مقوله است. همچنین هر دوی این روش‌ها بر مبنای کار با پرتوها عمل می‌کنند. اما استفاده از دستگاه اندازه گیری بریکس با اسپکتروفتومتر چه تفاوت‌هایی دارد؟
دستگاه اسپکتروفتومتر بر مبنای جذب طول موج عمل می‌کند. یعنی پرتوی خاصی را وارد نمونه می‌کند و پرتوی خروجی را ارزیابی و تحلیل می‌کند. می‌دانیم که هر ماده بر اساس عناصر و گروه‌های عاملی موجود در آن، طول موج خاصی را جذب می‌کند. بنابراین در روش اسپکتروفتومتری، دستگاه با اندازه گیری پرتوی خروجی، می‌تواند نوع و مقدار ماده حل شده را تعیین کند.
اما رفراکتومتر که بر مبنای درجه بریکس عمل می‌کند، انحراف پرتوی خارج شده را بررسی و بر این اساس غلظت را تعیین می‌کند. برخلاف اسپکتروفتومتر که مقدار پرتوی خروجی را ارزیابی می‌نماید. همچنین اسپکتروفتومترها قابلیت تشخیص مواد حل شونده را نیز دارند، در حالی که رفراکتومتر اینگونه نیست.
نتیجه گیری
دستگاه اندازه‌گیری بریکس (Brix) یک وسیلهمورد استفاده است که میزان محتوای قندی در مواد مایع مانند عصاره‌ها، شراب، عسل، آبمیوه، و سایر مواد شیرین را اندازه‌گیری کند. این واحد اندازه‌گیری معمولاً در صنایع مختلفی مانند صنعت آبمیوه، شراب‌سازی، صنایع تولید شکلات، عسل‌سازی، و تولید مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تهیه دستگاه شکست سنج از هلدینگ KTG
هلدینگ تجهیزات آزمایشگاهی و تحقیقاتی KTG یکی از معتبرترین برندهای عرضه کننده لوازم، ابزار و تجهیزات آزمایشگاهی است. این هلدینگ با دارا بودن تجربه چندین ساله موفق در این عرصه، آماده ارائه بهترین لوازم آزمایشگاهی به شما مشتریان گرامی است. در این میام می توان به انواع رفراکتومتر چشمی، رفراکتومتر دیجیتال برای اندازه گیری بریکس مایعات اشاره نمود.
امکانات متمایز ما، رمز موفقیت هلدینگ KTG در خدمت رسانی به مشتریان است. پشتیبانی همه روزه و پاسخگویی به تمامی سوالات و ابهامات، یکی از خدماتی است که توسط ما ارائه می‌شود. همچنین تمامی دستگاه‌ها و ابزارها، ضمن دارا بودن تضمین اصالت، از کیفیت بالا و آخرین استانداردهای روز دنیا برخوردار هستند.
در صورتی که پرسش و یا نیاز به خدمات مشاوره خرید رایگان دارید، میتوانید با ما تماس بگیرید. متخصصان ما همواره آماده پاسخگویی می‌باشند. همچنین مشتاقانه منتشر شنیدن نظرات و تجربیات ارزشمند شما همراهان عزیز هستیم. امیدواریم با استفاده از خدمات هلدینگ KTG، تجربه‌ای موفقیت آمیز در عرصه کاری خود داشته باشید. به این منظور در کنار شما هستیم.
سوالات متداول
کلمه “بریکس” در صنعت آزمایشگاهی به معنای غلظت محلول‌های شیرینی‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. واحد بریکس به اندازه‌گیری غلظت محلول‌های حاوی قند و شکر مورد استفاده می‌آید. بریکس به واحد درصد (%) نمایش داده می‌شود و نشان‌دهنده مقدار قند (شکر) حل شده در 100 گرم محلول می‌باشد. این اندازه‌گیری معمولاً در کارهای مرتبط با تولید محصولات شیرینی‌سازی، عسل‌سازی، تولید نوشیدنی‌های نساجی و دیگر فرآورده‌های مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرد تا غلظت قند در محصولات اندازه‌گیری و کنترل شود.
بریکس سنج (Brix Refractometer) یک دستگاه است که برای اندازه‌گیری درصد ترکیبات محلول در آب، به خصوص درصد قند و شیرینی در محلول‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه برای اندازه‌گیری میزان ترکیبات مذاب مانند میوه‌ها، عسل، شیرینی، عصاره‌ها، و دیگر مواد مشابه بسیار مفید است.
