اکولوژی و پایش وضعیت:
اکولوژی و پایش وضعیت یا مراقبت وضعیت (Condition Monitoring) که به‌اختصار CM نامیده میشود, به‌عنوان یکی از اجزای اصلی نگهداری پیش بینانه، دربرگیرنده مجموعه عملیاتی است که شامل : دریافت، مطالعه و پردازش پارامترهای فیزیکی مربوط به تجهیزات صنعتی نظیر: ارتعاش، صدا، روان کاری، دما و … تغییرات این پارامترها باهدف بررسی وضعیت تجهیزات است.
در ادامه به معرفی متداول ترین روش های مختلف پایش وضعیت پرداخته خواهد شد.
متداول ترین روش‌های اکولوژی و پایش
آنالیز ارتعاشات (Vibration Analysis)
درروش آنالیز ارتعاشات، ارتعاشات تجهیز دوار اندازه‌گیری شده و بر اساس آن وضعیت دستگاه سنجیده میشود. در این روش با استفاده از اسپکترام فرکانسی، سیگنال زمانی و تکنیک‌های HFD به عیب‌یابی تجهیزات دوار پرداخته میشود. اندازه‌گیری ارتعاشات با استفاده از سنسورهای جابجایی، سرعت و شتاب صورت می‌گیرد.
عموماً در اندازه‌گیری‌های فرکانس‌های زیر ۱۰ هرتز و اندازه‌گیری حرکت نسبی از سنسور جابجایی، در اندازه‌گیری فرکانس‌های بین ۱۰ تا ۲۰۰۰ هرتز از سنسور سرعت و در اندازه‌گیری فرکانس‌های بالای ۲۰۰۰ هرتز از سنسور شتاب استفاده میشود.
آکوستیک امیشن (Acoustic Emissions)
آکوستیک امیشن پدیده‌ای است که براثر ایجاد و انتشار یک موج الاستیک در محدوده مافوق صوت (۲۰KHz-1MHz) رخ می‌دهد. بر همین اساس، اکولوژی و پایش وضعیت به روش آکوستیک امیشن شامل دریافت سیگنال‌های منتشرشده در تجهیزات توسط سنسورهای مخصوص و برقراری ارتباط بین سیگنال‌های دریافتی و تغییرات ایجادشده بر روی تجهیزات است.
این روش برای پایش وضعیت فرآیندهایی که در آن سیال با فشار بالا یا پدیده‌های فعال مکانیکی وجود دارد مناسب است. در این روش، سیگنال‌های فرکانس بالا توسط سنسورهای مخصوص ثبت‌شده و نتایج به‌صورت داده‌های عددی شامل پارامترهای دامنه و فرکانس سیگنال‌ها نمایش داده میشود. تغییرات این پارامترها در طول زمان به‌عنوان معیاری برای ارزیابی خرابی‌های احتمالی در تجهیزات مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
آنالیز روغن و ذرات فرسایشی (Lubricant Analysis)
در این روش روغن و ذرات موجود در روغن پارامترهایی هستند که پایش وضعیت میشوند. می‌توان این روش را مشابه آزمایش خون در پزشکی دانست. بدین ترتیب می‌توان وضعیت روغن را که نقش بسیار حیاتی برای تجهیزات دارد، پایش نمود.
افزون بر این از جنس و شکل ذرات موجود در روغن می‌توان به عیب و علت ایجاد آن پی برد. به‌طور مثال ذرات ایجادشده در اثر خوردگی و سایش دارای شکل‌های متفاوتی هستند.
ترموگرافی (Thermography)
ترموگرافی یکی از روش‌های پایش وضعیت است که بر اساس اندازه‌گیری دمای تجهیزات استوار است. در این روش تغییرات دمای سطوح تجهیزات با استفاده از تجهیزات خاص (دوربین‌های ترموویژن) در محدوده مادون‌قرمز ثبت و تحلیل می‌گردد.
به‌طورکلی جریان حرارت در نقاط مختلف تجهیزات را که براثر ازکارافتادگی قطعات و اتصالات رخ می‌دهد (به‌طور مثال در اتصالات الکتریکی)، می‌توان با این روش ردیابی کرده و عیوب را تشخیص داد. این روش علاوه بر تجهیزات الکتریکی در پایش وضعیت مخازن، کوره‌ها، ریفرمر، رکوپراتور، کوپلینگ و یاتاقان‌ها نیز کاربرد دارد.
هیگرومتر چیست؟
هیگرومتر (رطوب سنج)ها دستگاه های هستند که برای اندازه گیری میزان بخار آب موجود درگاز ها اغلب آب،مورد استفاده قرار می گیرد. مقدار بخار آب در هوا(رطوبت)در فرآیند های تجاری و صنعتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
رطوبت بالا می تواند باعث ایجاد خوردگی در اکولوژی و پایش وضعیت شود. همچنین تاثیر نامطلوبی بر روی سیستم تهویه می گذارد. از سمت دیگر رطوبت کم همه چیز را خشک کرده و می تواند منجر به برق استاتیک شود.
رطوبت سنج به هیچ وجه بخار آب را از یک نمونه حذف نکرده و یا به آن اضافه نمی کند. در واقع رطوبت سنج ابزاری برای کنترل میزان بخار آب موجود در اکولوژی و پایش وضعیت می باشد.
تاریخچه رطوبت سنج
نم سنج ها در طول تاریخ با شکل های متفاوتی ساخته شده اند. چینی ها برای سنجش رطوبت از زغال چوب قرار گرفته در معرض رطوبت هوا و مقایسه وزن آن با نمونه خشک بهره می گرفتند.
یکی از راههای استفاده از این خاصیت ساخت نواری آویزان متصل به زغال چوب و مقایسه تاثیر وزن ناشی از رطوبت بر روی نوار آویزان است. لئوناردو داوینچی دانشمند ایتالیایی نخستین نم سنج را که شکلی ابتدایی داشت در سده ی پانزدهم میلادی ابداع نمود.
ناحیه کاری دماسنج
باید توجه داشت که با ترمومترهای جیوه ای نمی توان دمای کمتر از ۳۵- درجه را اندازه گیری کرد، زیرا جیوه در ۳۹- درجه سانتیگراد منجمد می شود.
از این روی برای اندازه گیری سرماهای شدید از ترمومترهای الکلی استفاده می کنند زیرا الکل در ۱۲۰- درجه سانتی گراد مایع است و بالعکس در ۷۸ درجه سانتی گراد بجوش می آید.
از این رو دماسنج حداکثر و حداقل (ترمومتر ماکزیمم-مینیمم) را بطور مرکب بکار می برند که از الکل و جیوه تشکیل می یابد. این نوع میزان الحراره می تواند حداکثر درجه حرارت و حداقل آن را در مدت معینی مثلا یک شبانه روز تعیین کند.
اکولوژی و پایش وضعیت
دماسنج مرکب از یک دماسنج الکلی بلند تشکیل شده است و برای اینکه جای زیاد نگیرد ساقه آن را دو مرتبه خم کرده اند و در قسمت خمیده آن که بشکل U می باشد، جیوه ریخته شده و بدین ترتیب الکل به دو قسمت تقسیم می شود:
یک قسمت در طرف راست لوله باقی می ماند که بالای آن حباب خالی از هواست کمی الکل در آن بخار می شود و طرف چپ آن منتهی به مخزن الکل است . در بالای دو طرف جیوه دوسوزن فولادی موسوم به نشانه قرار دارد.
طرز کار دماسنج مرکب به این صورت است که:
وقتی هوا گرم می شود الکل مخزن وسطی منبسط می گردد و جیوه را در شاخه چپ بطرف پایین میراند و در نتیجه جیوه در شاخه دومی بالا می رود و نشانه را همراه خود می برد. وقتی هوا سرد می شود الکل منقبض می شود و بجای خود بر می گردد. ولی نشانه طرف راست به کنار لوله می چسبد و پایین نمی آید.
در صورتی که جیوه در طرف چپ، نشانه را بالا می برد و اگر دو مرتبه هوا گرم شود این نشانه به کنار لوله می چسبد و این عمل در مدت معینی چندین بار ممکن است تکرار شود. هنگام بازدید ترمومتر نشانه طرف راست حداکثر درجه حرارت و نشانه طرف چپ حداقل آن را نشان می دهد و سطح جیوه درجه حرارت همان زمان را تعیین می کند.
همچنین برای باز گرداندن نشانه های آهنی تا سطح جیوه از یک آهن ربای نعلی شکل استفاده میشود.
برای اطلاع از قیمت انواع دستگاه‌ها، به صفحه لیست قیمت هلدینگ KTG مراجعه نمایید.
کمپانی TESTO آلمان یکی از تولید کنندگان ابزار اکولوژی و پایش وضعیت میباشد .
