بدون شک ایمنی و بهداشت، اصل اولیه در هر کار آزمایشگاهی است. به همین علت است که فرآیند استریل کردن وسایل و لوازم مورد استفاده در یک آزمایشگاه، امر مهمی است که باید به خوبی انجام گیرد. امروزه یکی از شیوه‌های این کار، استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو است. در واقع با استفاده از روش استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو می‌توان ضمن اطمینان از فرایند استریل کردن، از اتلاف زمان نیز جلوگیری کرد. اگر می‌خواهید درباره استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو بیشتر بدانید و نکات مرتبط با آن را بشناسید، در این مطلب با هلدینگ KTG همراه باشید.

پروسه استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو

در ابتدا نیاز است تا با این فرآیند، یعنی فرآیند استریل کردن آشنا شویم.

در واقع استریل کردن (Sterilization) یا همان سترون کردن به فرآیندی گفته می‌شود که به منظور از بین بردن میکروارگانیسم‌ها اجرا می‌شود. این کار به طور معمول در آزمایشگاه‌ها و روی ابزار و تجهیزاتی انجام می‌شود که در معرض آلودگی هستند. بعد از انجام آن، میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها، قارچ‌‎ها و آغازیان از بین خواهد رفت و وسیله آزمایشگاهی آماده استفاده می‌شود.

روش‌های مختلفی برای استریل یا سترون کردن لوازم وجود دارد. از روش‌های مبتنی بر گرما و اشعه فروسرخ تا روش‌های پیشرفته که از امواج فرابنفش برای این کار استفاده می‌کنند. تمرکز ما در این مطلب، بهره بردن از آون و اتوکلاو برای این کار خواهد بود.

دستگاه اتوکلاو چیست؟

همان گونه که گفته شد، این دستگاه یکی از روش‌های مهم و کاربرد برای استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی است. اما اتوکلاو (Autoclave) چگونه کار می‌کند؟

برای اولین بار، چارلز چمبرلن در سال 1879 میلادی آن را اختراع کرد. اتوکلاو ترکیبی یونانی و به معنای کلید خودکار است. فعالیت این دستگاه به این صورت است که بخار آب را به سطح بسیار بالایی از فشار و دما می‌رساند. در این فشار و دما، بخار آب می‌تواند به خوبی عمل استریل کردن را انجام و آلودگی‌ها را در مقیاس کوچک حذف کند.

فعالیت یک Autoclave در ابتدا با حذف هوا شروع می‌شود. به این دلیل که هوا در قیاس با بخار آب، سیال مناسبی برای سترون کردن نیست. همچنین باید دانست که کاربردهای دستگاه اتوکلاو بسیار بیشتر از فرآیند استریل کردن است. از آن نه تنها در آزمایشگاه‌ها، بلکه در مراکز صنعتی نیز استفاده می‌شود. ولکانش لاستیک، سنتز هیدروترمال و ساختن پوشش‌ها، مثال‌هایی از عملکردهای مختلف صنعتی آن به شمار می‌رود.

آون (Oven) و کاربردهای آن

گفتیم که دستگاه دیگری که از آن در این زمینه کمک می‌گیرند، آون (Oven) است. آون در زبان انگلیسی و در لغت به معنای «فر» است. کارکرد آون آزمایشگاهی نیز بسیار مشابه فر معمولی می‌باشد.

این دستگاه گرما را در منبع حرارت خود تولید می‌کند. سپس این گرما از طریق راه‌های تعبیه شده به مخزن آن می‌رسد. آون همانند فر عادی درون محفظه خود دارای قفسه‌هایی فلزی از جنس استیل است. وسایل و تجهیزات درون این محفظه قرار می‌گیرند. آون‌ها می‌توانند دما را تا بیش از سیصد درجه سانتی گراد افزایش دهند. این مقدار کاملا مناسب از بین بردن بسیاری از میکروب‌هاست.

اما کاربرد آون به استریل کردن محدود نمی‌شود. در صنعت و آزمایشگاه از آن برای خشک کردن سریع مواد، تولید لاستیک و صنایع غذایی استفاده می‌شود.

باید توجه کرد که تفاوت آون و اتوکلاو در کارکرد و عملکرد آن‌هاست. اتوکلاو به وسیله یک سیال واسطه (بخار آب) و با افزایش فشار و دما عمل استریل کردن را انجام می‌د‌هد. این در حالی است که آون گرما را به محفظه خود منتقل می‌کند. همچنین به طور معمول و در مقیاس آزمایشگاهی، اتوکلاوها کوچک‌ترند و محفظه کم ظرفیت‌تری نسبت به آون دارند.

موارد استفاده و جزئیات کار با آون و اتوکلاو برای استریل کردن

استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو در بسیاری از آزمایشگاه‌های مختلف انجام می‌شود. این موضوع به این دلیل است که بازده این روش بسیار بیشتر از راه‌‎های مشابه می‌باشد. همچنین استفاده از این دو دستگاه جزئیاتی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

موارد استفاده آون و اتوکلاو

آزمایشگاه‌های شیمی کاربردی، آزمایشگاه زیست شناسی (بیولوژی)، آزمایشگاه داروسازی، آزمایشگاه‌های صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و امثال آن، مواردی هستند که می‌توانند از استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو استفاده کنند.

جزئیات و نکات استفاده

به طور کلی، اتوکلاوها دمای بخار آب را به چیزی حدود 120 درجه سلسیوس و فشار آن را به 1.2 بار می‌رسانند. با قرار دادن وسیله به مدت 10 دقیقه الی یک ربع ساعت درون آن (بنا به مورد استفاده)، می‌توان از استریل شدن ابزار اطمینان حاصل کرد.

آون نیز همان گونه که گفته شد، تنظیمات مختلفی دارد. آون می‌تواند دما را به بالاتر از 300 درجه سانتی گراد برساند. با قرار گرفتن وسیله به مدت 10 دقیقه در یک آون آزمایشگاهی، ابزار مورد نظر سترون خواهد شد.

دقت کنید که اتوکلاو و آون دارای انواع مختلفی هستند. هر مدل نیز توان و جزئیات کاری مشخصی را داراست. به همین دلیل است که این توضیحات کلی است و اعداد ممکن است برای یک مدل خاص متفاوت از مقدار بیان شده باشد.

جمع بندی استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو

همان گونه که ملاحظه کردید، در این مطلب از وب سایت هلدینگ تجهیزات آزمایشگاهی و تحقیقاتی KTG سعی کردیم تا درباره استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو توضیح دهیم و موارد مهم را در این باره بررسی نماییم. آون و اتوکلاو دو وسیله‌ای هستند که امروزه کاربرد گسترده‌ای در آزمایشگاه‌های شیمی و زیست شناسی (در گرایش‌های مختلف) برای استریل کردن پیدا کرده‌اند. کار با آن‌ها ساده است و دقت و بازده فرآیند نیز در سطح بالایی قرار دارد.

اما یکی از دغدغه‌های افراد، تهیه بهترین آون و اتوکلاو ممکن است. این موضوع دشواری‌های خود را دارد، زیرا سطح عمومی قیمت‌ها بالا رفته است و عرضه محصولات بی کیفیت نیز بیشتر شده است. به همین است که هلدینگ تجهیزات آزمایشگاهی و تحقیقاتی KTG با ارائه بهترین محصولات، تجهیزات و ابزارها مثل آون، اتوکلاو و انکوباتور، آماده خدمات رسانی به شماست. تمامی محصولات عرضه شده توسط هلدینگ KTG دارای سطح بالایی از کیفیت و بهترین قیمت در مقایسه با نمونه‌های مشابه می‌باشد. در صورت داشتن هر نوع سوالی، می‌توانید با ما تماس بگیرید.

نتیجه گیری

استریل‌سازی لوازم آزمایشگاهی با استفاده از آون و اتوکلاو دو روش متداول است که در آزمایشگاه‌ها برای کشت باکتری‌ها و ایجاد شرایط بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه توضیحاتی در مورد هر یک از این روش‌ها آورده شده است: