پاتولوژی بالینی یکی از رشته های تخصصی در علم پزشکی به شمار می رود که در رابطه با شناسایی بیماری بر پایه ی آنالیز آزمایشگاهی مایعات بدنی به کمک تجهیزات آزمایشگاه پاتولوژی همانند با خون و ادرار ، و هم چنین بافت ها ، با به کار گیری ابزار شیمی ، میکروبیولوژی بالینی ، هماتولوژی و پاتولوژی مولکولی ، است .
پاتولوژیست های بالینی همکاری تنگاتنگی با تکنولوژیست های پزشکی ، موسسه های بیمارستانی و پزشکی دارند . آزمایش خون و پاتولوژی بسیاری از افراد را دچار ترس میکند. اما تشخیص این موارد در آزمایشگاه پاتوبیولوژی در تشخیص بیماری اهمیت بسیاری دارد. در واقع اگر بیمار باشید، بسیاری از تصمیمات در مورد مراقبت از شما به نتیجه آزمایشات خون و پاتولوژی شما بستگی دارد. پاتولوژی به معنای مطالعه بیماری و علل و پیشرفت آن است.
در آزمایشگاه پاتوبیولوژی، آزمایشات خون ، آزمایشات ادرار ، مدفوع و نمونه برداری از بافت های بدن را تحت پوشش قرار می دهد. یک پاتولوژیست نتایج آزمایشات خون و پاتولوژی را تفسیر میکند و به دنبال ناهنجاری هایی است که ممکن است به بیماری اشاره داشته باشد، مانند سرطان و سایر بیماریهای مزمن مانند دیابت. تجهیزات آزمایشگاه پاتولوژی برای تشخیص و بررسی بیماریها و نمونههای بیوپسی و سایر نمونههای پزشکی استفاده میشوند. این تجهیزات معمولاً شامل تجهیزات دستگاهی و لوازم مصرفی مخصوص به این زمینه میشوند. در زیر تجهیزات مهم و معمولاً مورد استفاده در آزمایشگاه پاتولوژی آورده شده است:
میکروسکوپها: میکروسکوپها از قطعات اصلی آزمایشگاه پاتولوژی هستند. این دستگاهها به پاتولوژیستها امکان میدهند تا نمونههای بیولوژیکی را تحت میکروسکوپ مورد بررسی قرار دهند و تغییرات میکروسکوپی در سلولها و بافتها را تشخیص دهند.
لوازم میکروسکوپی: این شامل شیشههای اسلاید، کاوراسلاید، رنگها و مواد مخصوص نمونهبرداری و نگهداری نمونهها میشود.
دستگاههای فیکساسیون و پردازش نمونه: دستگاههایی مانند فیکساتورها (برای تثبیت نمونهها)، پردازشکنندههای بافت (برای تهیه برشهای بافتی) و پردازشکنندههای اتوماتیک (برای تولید شرائط بهینه برای آنالیز نمونهها) در این دسته جای میگیرند.
سانتریفیوژ: سانتریفیوژها برای جدا سازی عناصر مختلف نمونهها به وسیله چرخش با سرعت بالا استفاده میشوند.
استاینینگ و رنگآمیزی: رنگآمیزی نمونهها با استفاده از رنگهای مخصوص به پاتولوژی برای تمایز و تشخیص بهتر اجزای بافتی صورت میگیرد.
سیستمهای تصویربرداری دیجیتال: این سیستمها به پاتولوژیستها امکان میدهند تا تصاویر میکروسکوپی را ثبت کرده و به صورت دیجیتال ذخیره کنند تا به اشتراک بگذارند و برای مطالعه و تحلیل بهبود یابند.
کامپیوتر و نرمافزارهای مرتبط: نرمافزارهای مخصوص پاتولوژی به پاتولوژیستها در تحلیل و گزارش دادن نتایج آزمونها کمک میکنند.
تجهیزات ایمنی و حفاظتی: مانند دستکشها، ماسکها و معمولاً پردهها و پوشاک ویژه برای جلوگیری از تماس مستقیم با نمونههای بیماریزا.
سیستمهای نمونهبرداری اتوماتیک: برای استخراج نمونهها از نمونهگیری اتوماتیک از اهمیت بسیاری برخوردار است.
تجهیزات مرتبط با ذخیرهسازی نمونهها: یخچالها و فریزرهای مخصوص برای نگهداری نمونههای بافتی و نمونههای بیولوژیکی.
همچنین، برای انجام آزمونهای خاصی نیاز به تجهیزات و لوازم مصرفی خاصی ممکن است وجود داشته باشد که بسته به نیازهای آزمایشگاه پاتولوژی متفاوت باشد.
آنالایزر تمام اتوماتیک ( خودکار ) امکان افزایش میزان نمونه های را دارد که در آزمایشگاه تست کننده ی مواد شیمیایی آزمایشگاهی می توانند پردازش شوند .
این نوع آنالایزر یک سینی نمونه ی انعطاف پذیر به همراه قابیت منجمد سازی ۲۴ ساعته سینی معرف را دارد .
آنالایزر نیمه اتوماتیک ( نیمه خودکار ) یکی از تجهیزات آزمایشگاه پاتولوژی به شمار می رود که کمک به اندازه گیری شاخص های شیمیایی یا بررسی خون و سایر مایعات بدنی می کند که عمل جمع آوری آن ها به وسیله ی تجهیزات آزمایشگاه پاتولوژی صورت گرفته است .
علاوه بر این ، به همراه سایر اطلاعات بالینی از آن استفاده می شود تا به ارزیابی عملکرد اندام ، شناخت دلیل بیماری ها ، شناخت ژن بیماری و مشخص سازی هنجار برای درمان در آینده ، کمک شود .
الایزا واشر جزء دیگری از تجهیزات آزمایشگاه پاتولوژی به شمار می رود و ابزار کاملی به منظور شستشوی آرام ارزیابی های سلولی با سلول های چسبناک یا سلول های دارای خاصیت چسبندگی ضعیف می باشد و عمر عملکردی عالی به همراه روش نگه داری آسان را تضمین می کند .
الایزا ریدر هم دستگاهی دیگر در بین تجهیزات آزمایشگاه پاتولوژی می باشد که تا مقدار زیادی برای خواندن عمل هم چسبی ( agglutination ) فرآیندی که در طی آن ذرات گوناگون ( همانند با سلول های قرمز و سفید خونی ) معلق در یک مایع به شکل دسته ای تجمع یافته و به خصوص به عنوان نمونه در یک پاسخ سرولوژیکی به یک آنتی بادی خاص اتفاق می افتد به کار گرفته می شود .
سل کانتر ( شمارش گر سلول خونی ) یک آنالایزر هماتولوژی کاملا اتوماتیک با ۱۹ پارامتر برای تکنولوژی ریز نمونه گیری و تست CBC می باشدکه یکی از اقلام تجهیزات آزمایشگاه پاتولوژی است .
ساختار آن دارای اندازه ای جمع و جور می باشد و همین امر سبب شده است که برای شمارش RBC در خون به کار گرفته شود .
سانتریفیوژ جزو تجهیزات آژمایشگاهی است که در بین تجهیزات آزمایشگاه پاتولوژی به چشم می خورد و تحت یک فرآیند فیلتراسیون غیر منظم عمل می کند و به منظور جدا سازی درست محصولات دارویی و مواد شیمیایی حجیم به شکل عالی مناسب می باشد .
معرف ها و مواد شیمیایی تا حد زیادی به عنوان مایع یا حلال استفاده شونده مورد استفاده قرار می گیرند .
استفاده از آن در شمارش سلولی خودکار همانند با شمارش سلول های خون ، شمارش تمایزی و غیره می باشد .
روشی قدیمی ولی ساده و سریع به منظور تخمین هموگلوبین ها در محیط های آزمایشگاهی . امروزه استفاده از آن در مکان هایی مشاهده می شود که ابزار چشمی تخصصی وجود ندارد .
یک میکروسکوپ در ارتباط با دستگاهی که به منظور شمارش دستی سلول ها در مایعات بدنی همانند با خون و غیره از جمله برای شمارش اسپرم به کار گرفته می شود .
یک نوع خاص که در طول موارد گوناگون برای کمک به جراح برای تعیین حدود بافت بیمار ( به خصوص نئوپلاسم ها ) استفاده می شود .
برای تست عملکرد شش به وسیله ی آزمایش سرعت بازده شخص ، مفید به منظور تشخیص بیماری آسم و COPD
برای اندازه گرفتن فشار مایع در یک گودی همانند با کانال نخاعی به کار گرفته می شود که در بیماری های خاصی به طرف بالا می آید . این تجهیزات بخشی از لوازم موردنیاز آزمایشات پاتولوژی ودیگر آزمایشات می باشدکه در انواع ایرانی و خارجی موجود می باشند.
1- میکروتوم
2- کرایوتوم
3- تیشو پروسسو
4- تیشواستینر
5- تیشوفلوت
6- پارافین دیسپنسور
7-حمام پارافین
8- سمپلر هشت کاناله
تیشو پروسسور (Tissue Processor) یک دستگاه مهم در زمینه پردازش نمونههای بافتی در آزمایشگاههای پاتولوژی و زیستشناسی بافت است. این دستگاه به منظور پردازش نمونههای بافتی جهت تهیه برشهای نازک برای مطالعه تحت میکروسکوپ نوری یا میکروسکوپ الکترونیک به کار میرود.
تیشو پروسسور خطی دیجیتال یک نسل پیشرفتهتر از تیشو پروسسورهای معمولی است. این دستگاه دارای ویژگیهایی مانند کنترل دیجیتال بیشتری بر روی فرآیند پردازش نمونهها و دقت بیشتر در زمان و دماهای مختلف میباشد. علاوه بر این، تیشو پروسسور خطی دیجیتال معمولاً دارای نمایشگرهای تاچ اسکرین و رابط کاربری گرافیکی است که به کاربر اجازه میدهد تا پارامترهای مختلفی مانند زمان نمونهگیری، دما، و مواد شیمیایی مورد استفاده را تنظیم کند و فرآیند پردازش را کنترل کند.
تیشو پروسسور خطی دیجیتال میتواند به صورت اتوماتیک نمونههای بافتی را از مراحل تثبیت تا تعداد مورد نیاز از مراحل خشک کردن و واکسینه کردن را انجام دهد. این دستگاه به طور معمول در آزمایشگاههای پزشکی و تحقیقاتی برای آمادهسازی نمونههای بافتی جهت تحلیل تحت میکروسکوپ استفاده میشود و به دقت و کارایی در این فرآیند کمک میکند.
فریزر بافت دیجیتال به یک دستگاه فریزر اشاره دارد که دارای قابلیتها و ویژگیهای دیجیتالی است. این نوع فریزرها معمولاً برای انجمنهای پزشکی و پژوهشی، آزمایشگاهها، بیمارستانها و صنایع مرتبط با ذخیرهسازی نمونههای حیاتی مانند بافتهای بیولوژیکی، سلولها و نمونههای خونی استفاده میشوند.
ویژگیهای دیجیتال معمولاً به معنای داشتن صفحه نمایشی و کنترل دیجیتال برای تنظیم دقیق دما، زمان و سایر پارامترهای فریزر است. این امکان را به کاربر میدهد که به راحتی دمای مطلوب را تنظیم کرده و وضعیت فریزر را نظارت کند. همچنین، فریزرهای بافت دیجیتال معمولاً دارای ثبت دقیق دادهها و زمانبندیهای مختلف برای نگهداری بهینه نمونهها هستند.
این نوع فریزرها ممکن است دارای امکانات امنیتی نیز باشند تا از احتمال از دست رفتن نمونههای ارزشمند جلوگیری شود. به عنوان مثال، آنها ممکن است دارای اعلانهای صوتی یا تصویری باشند که در صورت بروز مشکلاتی مانند افت دما یا قطع برق به کاربر اطلاع میدهند.
در کل، فریزر بافت دیجیتال باعث بهبود دقت و کارایی در نگهداری نمونههای حیاتی میشوند و امکان کنترل دقیقتر و نظارت بهتر را فراهم میکنند.
میکروتوم آزمایشگاهی یک دستگاه است که در آزمایشگاههای علوم زیستی، پاتولوژی، آناتومی، و دیگر حوزههای مرتبط با میکروسکوپی استفاده میشود. این دستگاه به منظور برش نمونههای بافتی و انسانی به قطعات بسیار نازک و باریک ترکیب شدهاند. نمونههای بافتی معمولاً پس از تثبیت و فرآیندهای پیشآمادهسازی دیگر، باید برای مطالعه تحت میکروسکوپ نوری برشهای بسیار نازک تهیه شوند. این برشها به عنوان برشهای تازهترین نمونههای بافتی به منظور تشخیص بیماریها، تحقیقات علمی و آموزش پزشکی و دانشگاهی استفاده میشوند.
میکروتومها دارای یک تیغه بسیار تیز هستند که به کمک آن نمونه بافتی به نازکیهای مختلف برش داده میشود. این تیغه به صورت افقی حرکت میکند و نمونه را به طول و عرض دلخواه برش میدهد. نتیجه برشهای تولید شده تحت میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار میگیرد.
میکروتومها میتوانند دستی یا خودکار باشند و در انواع مختلفی موجود هستند. هر کدام از این انواع دستگاهها مزایا و معایب خود را دارند و بر اساس نیازهای آزمایشگاهی انتخاب میشوند. استفاده از میکروتومها به امکان تهیه برشهای با کیفیت بالا و تشخیص دقیق تغییرات بافتی در نمونههای مورد مطالعه کمک میکند
حمام بافت آزمایشگاهی یک تجهیزات آزمایشگاهی است که برای ایجاد و حفظ دماهای مشخص در طی آزمایشهای بیولوژیکی، شیمیایی، و فیزیکی استفاده میشود. این دستگاهها به صورت عمومی دارای یک حوضچه آب است که دمای آب در آن به دقت کنترل میشود. حمامهای بافت معمولاً دماهای ثابت و پایدار را ایجاد میکنند تا شرایط مناسبی برای انجام آزمایشها و تستهای مختلف فراهم کنند.
برخی از کاربردهای حمامهای بافت آزمایشگاهی عبارتند از:
کشت باکتری و انجام آزمایشهای میکروبی در شرایط دمایی مشخص.
تستهای آنزیمی و بیوشیمیایی که نیاز به دمای خاص دارند.
حفظ نمونههای بیولوژیکی مانند بافتهای بافتی یا سلولهای حیوانی/گیاهی در دماهای ایدهآل.
آزمایشهای مربوط به شیمی تجزیه و تحلیل.
تستهای تحقیقاتی و تجربی در زمینههای مختلف علوم زیستی و شیمیایی.
حمامهای بافت آزمایشگاهی میتوانند دارای کنترل دماهای دیجیتال باشند و اغلب با ترموستاتها یا کنترلهای دقیقی تجهیز شدهاند تا دماها به دقت تنظیم شوند و پایداری دما در طول زمان تضمین شود. این تجهیزات بسیار مفید و ضروری در آزمایشگاههای پژوهشی و بالینی هستند تا نتایج دقیق و قابل اعتماد در آزمایشها به دست آید.
حمام پارافین یک روش آزمایشگاهی است که در آن از پارافین (یک ماده واکسی) به عنوان یک محیط گرمایی برای گرم کردن نمونههای آزمایشی استفاده میشود. این روش به عنوان یک روش انتقال حرارت به نمونهها و گرم کردن آنها به صورت یکنواخت و تدریجی شناخته میشود. حمام پارافین به عنوان یک محیط نسبتاً پایدار برای حفظ دمای مورد نیاز برای آزمایشهای حرارتی مورد استفاده قرار میگیرد.
مراحل استفاده از حمام پارافین آزمایشگاهی عبارتند از:
تعیین دمای مورد نیاز: ابتدا باید دمای مورد نیاز برای آزمایش خود را تعیین کنید.
آمادهسازی حمام: پارافین را در یک ظرف مخصوص حمام پارافین قرار دهید و آن را به دمای محیط اطراف گرم کنید.
نمونهگیری: نمونههای خود را در یک ظرف مناسب قرار دهید.
غمغمه نمونه: نمونهها را به دمای مورد نیاز آزمایش خود تدریجی ترمواستات کنید.
انجام آزمایش: زمانی که دماستابیل شد، میتوانید آزمایشهای خود را انجام دهید.
حمام پارافین به خاطر پایداری دما و توانایی انتقال حرارت به نمونهها به صورت یکنواخت، در آزمایشهایی که نیاز به دمای دقیق و ثابت دارند، مورد استفاده قرار میگیرد. این روش به ویژه در آزمایشهای کالیبراسیون، تجزیه و تحلیل حرارتی، و تستهای مواد مصرفی مانند مواد غذایی و داروها مفید است.