اتوکلاو چیست؟ چه کاربرد و انواعی دارد؟

مقدمه

استریل کردن! فرآیندی که همواره در آزمایشگاه نیاز است تا انجام شود. مهم نیست آزمایشگاه شیمی باشد یا بیولوژی، میکروبیولوژی و پزشکی یا داروسازی، در هر صورت فرآیند استریل کردن ابزار آزمایشگاهی عمل مهمی است که قبل و بعد استفاده از تجهیزات انجام می‌شود. وسایل مختلفی مانند آون به این منظور وجود دارد، اما یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها، اتوکلاو است. این وسیله با مکانیسم خاص خود، بدون این که گرما را به صورت مستقیم منتقل کند باعث استریل شدن و از بین رفتن میکروارگانیسم‌ها می‌شود. اما اتوکلاو چگونه کار می‌کند و چه انواعی دارد؟

دستگاه اتوکلاو چیست؟

همان گونه که گفتیم، این وسیله دستگاهی است که برای استریل کردن ابزار و تجهیزات آزمایشگاهی به کار می‌رود. ایده اصلی کارکرد آن، بر پایه استفاده از فشار و دمای بالا استوار است. این در حالی است که بسیاری از دستگاه‌های دیگر صرفا با دما کار می‌کنند.در این دستگاه به جای اینکه فشار هوای داخل مخزن و دمای آن به حد مورد نظر برسد، از بخار آب استفاده می‌شود. این به آن دلیل است که طبق تحقیقات، بخار آب به میزان بسیار موثرتری نسبت به ذرات هوا می‌تواند فرآیند را به انجام برساند و آلودگی‌ها را بزداید.

نحوه عملکرد به این صورت است که ابتدا آب به شکل بخار در می‌آید. سپس این بخار به درون محفظه تزریق می‌شود. البته در این حین، نیاز است تا هوای موجود درون آن تخلیه شود. این امر به کمک پمپ‌ها و وکیوم صورت می‌گیرد. وقتی هوا خارج شد، درون محفظه بخار آب باقی مانده است. حال دما شروع به افزایش می‌کند. به طور عادی دمای آن به حدود 121 درجه سانتی گراد می‌رسد. همچنین فشار نیز به 1.2 بار خواهد رسید. این فشار و دمای بالا برای استریلازیسیون کافی است.

اما باید دقت کرد که این دستگاه تفاوتی با نمونه دیگری مانند آون دارد. درست است که استریلازیسیون به کمک آون نیز صورت می‌گیرد، اما علاوه بر کاربرد مختلف این دو دستگاه، عملکرد آن‌ها نیز متفاوت است. آون صرفا دما را افزایش می‌دهد. یعنی واسطه انتقال گرما درون آن، هوا می‌باشد. پس اولا نیازی به خلاء نیست و ثانیا دما درون محفظه آن بیشتر خواهد بود. تفاوت دیگر این دو دستگاه به فشار درون مخزن بر می‌گردد. فشار هوای درون مخزن استریل کردن آون به میزان قابل توجهی افزایش نمی‌یابد.

برای مشاهده قیمت و خرید اتوکلاو روی لینک کلیک کنید.

تاریخچه اتوکلاو

تاریخچه اتوکلاو به سال 1679 باز می گردد، زمانی که فیزیکدان فرانسوی دنیس پاپن یک دستگاه به نام «هضم کننده بخار» ساخت. این دستگاه از یک مخزن فلزی تشکیل شده بود که با آب جوش پر شده بود و با استفاده از یک شیر، بخار آب را به داخل مخزن هدایت می کرد. پاپن از این دستگاه برای استریل کردن غذا استفاده کرد.

اولین اتوکلاو مدرن توسط میکروب شناس فرانسوی چارلز چمبرلند در سال 1879 اختراع شد. چمبرلند از اتوکلاو خود برای استریل کردن ابزار جراحی استفاده کرد. او دریافت که بخار آب در فشار بالا می تواند میکروارگانیسم ها را به طور موثرتری از گرمای خشک از بین ببرد. اتوکلاوهای چمبرلند به سرعت در بیمارستان ها و آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار گرفتند. آنها به بهبود ایمنی بیماران و کارکنان کمک کردند و به کاهش خطر انتقال عفونت کمک کردند.

در سال 1906، مهندس آمریکایی، فرانکلین هاوارد استیل، اتوکلاو تجاری خود را معرفی کرد. این دستگاه، که به نام «اتوکلاو استیل» شناخته می شد، از فولاد ضد زنگ ساخته شده بود و برای استریل کردن ابزار جراحی و سایر مواد حساس به خوردگی طراحی شده بود.

در سال های اخیر، اتوکلاوها پیشرفت های زیادی کرده اند. آنها اکنون کوچکتر، کارآمدتر و ایمن تر هستند. اتوکلاوها همچنین برای طیف گسترده ای از کاربردها، از جمله استریل کردن ابزار پزشکی و دندانپزشکی گرفته تا پردازش مواد غذایی و شیمیایی، مورد استفاده قرار می گیرند. اتوکلاوها ابزار ارزشمندی در پزشکی و سایر زمینه ها هستند. آنها به محافظت از سلامت انسان و جلوگیری از انتشار عفونت کمک می کنند.

بیشتر بدانید: استریل کردن لوازم آزمایشگاهی با آون و اتوکلاو

کاربرد دستگاه اتوکلاو

اتوکلاو کاربردهای گوناگونی دارد به عنوان مثال در موارد پزشکی برای انجام استریلیزاسیون و در صنایع شیمیایی برای نگهداری از پوشش‌ها و جوش دادن لاستیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین اتوکلاوهای صنعتی در بخش صنعت برای کامپوزیت‌ها استفاده می‌شوند. اتوکلاو و علوم آزمایشگاهی کاملا به هم مرتبط هستند. اتوکلاو در بسیاری از زمینه‌های پزشکی کاربرد دارد. اتوکلاوها امروزه برای میکروب زدایی و استریل کردن پسماندهای بیمارستانی نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع دستگاه های اتوکلاو

این دستگاه دارای انواع مختلفی است. هر کدام از این مدل‌ها به منظور استفاده خاصی طراحی شده است. در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد. البته شاید سوال کنید که درست است که انواع مختلفی از آن موجود است، اما چگونه می‌توان آن‌ها را به سادگی تهیه کرد؟ پاسخ، استفاده از خدمات شرکت کیمیا طب گستر، بهترین عرضه کننده محصولات و تجهیزات آزمایشگاهی است. با ما در تماس باشید!

اتوکلاو آزمایشگاهی چیست؟

اتوکلاو آزمایشگاهی یک دستگاه است که برای استریل‌سازی و ایمن‌سازی وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی به وسیله بخار آب تحت فشار و دمای بالا استفاده می‌شود. این دستگاه با ایجاد یک محیط حاوی بخار آب در داخل یک فضا (اتوکلاو)، میکروارگانیسم‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر مواد آلی را از سطح وسایل به طور کامل حذف می‌کند. اتوکلاوهای آزمایشگاهی معمولاً دارای سیستم‌های کنترل دما و فشار دقیق هستند تا فرآیند استریل‌سازی به بهترین شکل صورت گیرد. این دستگاه‌ها برای ایمنی آزمایشگاه و جلوگیری از انتقال عفونت‌ها بین نمونه‌ها یا آزمایش‌ها بسیار حیاتی هستند.

اتوکلاو بیمارستانی چیست؟

یکی از محل‌های مستعد آلودگی و رشد میکروارگانیسم‌های مضر، بیمارستان است. مطمئنا همواره شنیدن نام «بیمارستان» تداعی کننده شرایط تمیز و استریل شده است. برای استفاده بهینه و ایمن از وسایلی مانند پنس و وسایل سوچور در بیمارستان از این دستگاه استفاده می‌شود. کاربرد عمده اتوکلاو بیمارستانی در اتاق عمل است. به خصوص اتاق‌های عمل قلب، مغز و اعصاب و امثال آن.

اتوکلاو بیمارستانی یک دستگاه حیاتی در محیط‌های پزشکی و بیمارستان‌ها است که برای استریل‌سازی وسایل پزشکی و تجهیزات به کار می‌رود. این دستگاه از بخار آب تحت فشار و دمای بالا برای از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سایر مواد آلی روی سطح ابزارها استفاده می‌کند. ویژگی‌های اتوکلاو بیمارستانی عبارتند از:

حجم بزرگ: اتوکلاوهای بیمارستانی معمولاً دارای ظرفیت بزرگی هستند تا بتوانند تعداد زیادی از وسایل پزشکی را به یکباره استریل کنند.

کنترل دما و فشار: دستگاه دارای سیستم‌های کنترل دقیق دما و فشار است تا فرآیند استریل‌سازی به نحو احسن انجام شود.

قابلیت ذخیره و نگهداری وسایل: این اتوکلاوها معمولاً دارای سیستم‌های نگهداری وسایل پس از استریل‌سازی هستند تا تا زمان نیاز به آنها، وسایل در شرایط استریل باقی بمانند.

مواد ساختاری مقاوم به حرارت: بخش‌های داخلی اتوکلاو از موادی ساخته شده‌اند که مقاومت زیادی در برابر حرارت و فشار دارند.

استفاده از اتوکلاو بیمارستانی در مراکز بهداشتی و درمانی حیاتی است و به حفظ بهداشت عمومی و کاهش احتمال انتقال عفونت‌ها بین بیماران و تجهیزات پزشکی کمک می‌کند.

بیشتر بدانید: چه مواد و لوازمی را می‌توان اتوکلاو کرد؟

اتوکلاو کلینیکال چیست؟

اتوکلاو کلینیکال یک نوع اتوکلاو است که به طور اختصاصی برای استریل‌سازی وسایل و تجهیزات پزشکی در محیط‌های پزشکی و درمانی، به ویژه در کلینیک‌ها و مطب‌های پزشکی، استفاده می‌شود. این دستگاه با استفاده از بخار آب تحت فشار و دمای بالا، ابزارهای پزشکی را از باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سایر مواد آلی به طور کامل استریل می‌کند. ویژگی‌های اتوکلاو کلینیکال عبارتند از:

مناسب برای محیط‌های پزشکی: این نوع اتوکلاو به خوبی به نیازها و استانداردهای محیط‌های پزشکی و درمانی پاسخ می‌دهد.

کنترل دما و فشار: دستگاه دارای سیستم‌های کنترل دقیق دما و فشار است تا فرآیند استریل‌سازی به بهترین نحو انجام شود.

سرعت استریل‌سازی: اتوکلاو کلینیکال معمولاً دارای سرعت استریل‌سازی بالاست که مناسب برای محیط‌های پزشکی با تعداد بیماران زیاد می‌باشد.

مواد ساختاری مقاوم به حرارت: بخش‌های داخلی اتوکلاو از مواد مقاوم به حرارت ساخته شده‌اند تا بتوانند با دماهای بالا کار کنند.

استفاده از اتوکلاو کلینیکال در محیط‌های پزشکی به حفظ بهداشت و جلوگیری از انتقال عفونت‌ها بین بیماران و تجهیزات پزشکی کمک می‌کند.

اتوکلاو دندانپزشکی چیست؟

اتوکلاو دندانپزشکی یک تجهیزات حیاتی در حوزه دندانپزشکی است که برای استریل‌سازی و ایمن‌سازی ابزارها، تجهیزات و وسایل مرتبط با درمان و مراقبت از دندان‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه از فناوری بخار آب تحت فشار بهره می‌برد تا مواد آلی، باکتری‌ها، ویروس‌ها و دیگر میکروارگانیسم‌ها را از سطح ابزارهای دندانپزشکی به طور کامل حذف کند. مهمترین ویژگی‌های اتوکلاو دندانپزشکی شامل:

استفاده از بخار آب تحت فشار: اتوکلاو دندانپزشکی با استفاده از بخار آب تحت فشار، دمای بالا و فشار مناسب، ابزارهای دندانپزشکی را به‌طور کامل از میکروارگانیسم‌ها استریل می‌سازد.

کنترل دما و فشار: دستگاه دارای سیستم‌های کنترل دقیق دما و فشار است تا فرآیند استریل‌سازی به بهترین نحو انجام شود.

مواد ساختاری مقاوم به حرارت: بخش‌های داخلی اتوکلاو از مواد مقاوم به حرارت ساخته شده‌اند تا بتوانند با دماهای بالا کار کنند.

سرعت استریل‌سازی: اتوکلاوهای دندانپزشکی معمولاً دارای سرعت استریل‌سازی بالا هستند که به دندانپزشکان امکان ادامه فعالیت‌های درمانی را به‌سرعت فراهم می‌کند.

استفاده از اتوکلاو در دندانپزشکی اهمیت زیادی در جلوگیری از انتقال عفونت و حفظ بهداشت عمومی دارد.

دستگاه اتوکلاو از چه اجزایی تشکیل شده است؟

حال که به بررسی خود این دستگاه و کاربردها و انواع مختلف آن پرداختیم، بهتر است در انتها نگاهی نیز به اجزای سازنده آن داشته باشیم. این موضوع به کار کردن با آن و انتخاب یک اتوکلاو مناسب کمک می‌کند.

مهم‌ترین جزء آن، مخزن است. بخار آب تولیدی به این مخزن وارد شده و افزایش دما و فشار می‌یابد. بنابراین علاوه بر مخزن، کندانسور و منبع حرارت نیز برای ساخت بخار و افزایش دما وجود دارد. همچنین ذکر شد که پمپ و وکیوم نیز درون آن برای ساخت خلاء و خارج کردن هوای درون مخزن تعبیه شده است.

بخار آب حین انجام فعالیت خود، میکروارگانیسم‌ها را از روی تجهیزات می‌زداید. بنابراین در اتوکلاو آزمایشگاه، قسمت خروجی یا اصطلاحا فاضلاب نیز وجود دارد.

به علاوه این قسمت‌ها، اجزای الکترونیک و مدارات و همچنین قسمت‌های تنظیم کننده دستگاه نیز درون آن وجود دارد. بسته به نوع آن (آنالوگ یا دیجیتال) نیز، فشارسنج یا نمایشگر دیجیتال روی دستگاه نصب می‌شود. ترموستات نیز به منظور کنترل دما یکی دیگر از اجزای آن به شمار می‌رود.

مکانیسم عملکرد اتوکلاو چیست؟